Απόσταξη είναι η πιο κοινή μέθοδος που χρησιμοποιείται για την παραλαβή του αιθέριου ελαίου από τα φυτά.

 

Ιστορία απόσταξης αιθέριων ελαίων

Η απόσταξη είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για χιλιάδες χρόνια, κυρίως στην παραγωγή αλκοολούχων ποτών. Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για την απόσταξη αιθερίων ελαίων είναι η απόσταξη με ατμό. Η διαδικασία αυτή βασίζεται σε έναν πέρση γιατρό του 11ου αιώνα που ονομάζεται «Avicenna» ο οποίος εισήγαγε και τεκμηρίωσε πολλές ιατρικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, συμπεριλαμβανομένης της αρωματοθεραπείας.

Τα αιθέρια έλαια έχουν υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, τα πτητικά έλαια που μπορούν να εξαχθούν από αρωματικά φυτά.

Η χρήση τους χρονολογείται από την αρχαιότητα, καθώς και μεγάλη ποικιλία των θεραπευτικών και φαρμακευτικών τους χρήσεων εξασφάλισε τη διατήρηση της δημοτικότητας τους.

Περίπου 700 διαφορετικά είδη φυτών  περιέχουν χρήσιμα αιθέρια έλαια.

 

Διαδικασία απόσταξης για αιθέρια έλαια

Υπάρχουν τρεις παραλλαγές για τη διαδικασία απόσταξης :

1) Υδροαπόσταξη

2) Απόσταξη με νερό και ατμό

3) Απόσταξη με ατμό.

Όλες αυτές λειτουργούν με τον ίδιο βασικό τρόπο. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση του εξαγόμενου ατμού μέσω ενός θερμαινόμενου μίγματος της πρώτης ύλης.

 Διοχετεύεται θερμότητα στον άμβυκα και η θερμότητα του ατμού σπάει τις ίνες του φυτού. Η θερμότητα αυτή είναι αρκετή για να απελευθερώσει τα αιθέρια έλαια, τα οποία παρασύρονται από τους υδρατμούς έξω από τον άμβυκα. Το μίγμα ατμού και ελαίων ψύχεται και συμπυκνώνεται, παράγοντας συνήθως ένα στρώμα αιθερίου ελαίου και ένα στρώμα νερού. Δεδομένου ότι το αιθέριο έλαιο και το νερό έχουν διαφορετικές πυκνότητες, (το αιθέριο έλαιο είναι ελαφρύτερο από το νερό), το αιθέριο έλαιο ανεβαίνει στην κορυφή. Η απόσταξη των διάφορων αρωματικών φυτών και των λουλουδιών μπορεί να οδηγήσει σε δύο προϊόντα. Το ένα είναι το αιθέριο έλαιο και το άλλο το ανθόνερο, που είναι νερό στο οποίο είναι διαλυμένη μικρή ποσότητα αιθέριου ελαίου.

 Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται συχνά στην αρωματοποιία και αρωματοθεραπεία, ενώ το ανθόνερο έχει πολλές εφαρμογές στη αρωματοθεραπεία, στην επεξεργασία τροφίμων και τη φροντίδα του δέρματος.

Η υδροαπόσταξη: είναι η απλούστερη από τις διαδικασίες και επιτυγχάνεται όταν το φυτό τοποθετηθεί μέσα στο νερό, το οποίο βράζει. Ενώ αυτή η μέθοδος είναι απαραίτητη για ορισμένα φυτά, ιδιαίτερα τα ξυλώδη, η απόσταξη ελαίων από φυτά όπως η λεβάντα, λειτουργεί καλύτερα με τις μεθόδους του ατμού που αναφέρονται παρακάτω.

Απόσταξη με νερό και ατμό: είναι μια διαδικασία όπου το φυτό τοποθετείται μέσα στον άμβυκα πάνω από το βραστό νερό μέσω ενός πλέγματος. Αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι ο ατμός διαπερνά περισσότερο από το φυτικό υλικό, παρέχοντας μεγαλύτερη απόδοση ελαίου από ότι η μέθοδος της υδροαπόσταξης.

Απόσταξη με ατμό: σε αυτή τη μέθοδο ο ατμός παράγεται σε μια ατμόγεννήτρια και στη συνέχεια εισάγεται κάτω από το φυτικό υλικό. Το πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι το φυτικό υλικό μπορεί να επεξεργαστεί ευκολότερα, χωρίς να χρειάζεται να έρθει σε επαφή με το νερό αποφεύγοντας έτσι την αλλοίωση των συστατικών του ελαίου.

Για μια σωστή κατασκευή χρησιμοποιούμε ανοξείδωτο υλικό, με το ανάλογο ψυγείο. Η πηγή θερμότητας ή φούρνου, η οποία χρησιμοποιείται για να βράσει είναι με διοχέτευση ατμού απο ατμολέβητα ή απλά παραδοσιακά με τοποθέτηση νερού στο κάτω μέρος του δοχείου με το υλικό  το οποίο θερμαίνεται και δημιουργείται ο ατμός. Σημαντικότερο όμως κομμάτι της απόσταξης είναι  το δοχείο διαχωρισμού  Ο διαχωριστής, που χωρίζει το  έλαιο από το αρωματικό νερό.

 

Εργαλεία απόσταξης

Αποστακτήρας για τσίπουρο ρακί

Ανοξείδωτοι κουβάδες

Γραδομετρητές

Στέμφυλλα ή κρασί

Νερό

Καύσιμη ύλη

θερμόμετρο

 

Αποστακτήρας για αιθερια έλαια

Ανοξείδωτοι κουβάδες

Αρωματικά φυτά

Νερό

Δοχείο διαχωρισμού

Καύσιμη ύλη

θερμόμετρο